Đỗ Trung Bình. Nghiên cứu bón phân cho cây điều ghép

 NGHIÊN CỨU BÓN PHÂN CHO CÂY ĐIỀU GHÉP

Đỗ Trung Bình, Đặng Văn Tự, Nguyễn Lương Thiện 

DOWNLOAD

1. MỞ ĐẦU

Những năm gần đây, cây điều được mở rộng diện tích ở một số tỉnh các vùng Nam Trung bộ (NTB), Tây Nguyên (TN) và Đông Nam bộ (ĐNB). Điều vừa là cây công nghiệp dài ngày, vừa là cây ăn quả, vừa là cây giữ đất, chống xói mòn, phủ xanh đất trống. Cây điều có thể trồng được trên nhiều loại đất khác nhau, ở các độ cao khác nhau. Nhưng trồng điều theo hướng thâm canh cần chọn đất có tầng dày trên 70 cm, đất giàu chất hữu cơ và dinh dưỡng, pH từ 5-7,  thoát  nước  tốt,  không  bị  úng  hoặc  nhiễm  phèn,  mặn,  độ  cao dưới 700 m, lượng  mưa hàng năm trên 900mm và không có  mùa đông lạnh. 

Diện tích trồng điều của cả nước niên vụ 2010-2011 là 391,5 nghìn héc-ta (giảm 7 nghìn héc-ta so với 2009 và giảm 52,8 nghìn héc-ta so với năm 2006). Diện tích cho thu hoạch năm 2010 là 340 nghìn héc-ta, năng suất bình quân đạt 8,6 tạ/ha (riêng các vườn điều cao sản đạt 10,5-40 tạ/ha). Sản lượng khoảng 291,5 nghìn tấn (Hiệp hội  Điều,  2011).  Việt  Nam  trong  bốn  năm  liên  tục  từ  2006  đến 2009 đứng vị trí số một thế giới về xuất khẩu nhân điều. Hạt điều Việt Nam xuất khẩu đến 40 thị trường và vùng lãnh thổ. Theo Hiệp hội Điều Việt Nam (VINACAS), sự gia tăng về sản lượng và năng suất điều nhờ việc mở rộng diện tích trồng các giống điều mới và ứng  dụng  quy  trình  kỹ  thuật  thâm  canh  vườn  điều  (VINACAS, 2006, 2007, 2008 và 2009).

Thực  tế  sản  xuất  cho  thấy  phần  lớn cây điều  được  trồng  ở những vùng đất xấu: đất xám bạc màu, đất bị laterit hóa, đất cát ven biển, hơn nữa nông dân trồng điều thường nghèo nên việc bón phân chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh cho cây điều không được đầu tư đúng  mức. Trong khi  đó hầu  hết các công trình nghiên cứu trước đây mới tập trung vào chọn tạo và phát triển giống. Gần đây một số tài liệu viết về cây điều thường ở dạng tài liệu hướng dẫn kỹ thuật chủ  yếu  dựa  trên  kinh  nghiệm  hay  các  tài  liệu  nước  ngoài  do  đó chưa thực sự phù hợp với điều kiện sản xuất nước ta.
 

Một số kết quả nghiên cứu ở nước ngoài về dinh dưỡng cho cây điều cho thấy: hàm lượng N, P 2 O 5 , K 2 O hấp thụ trong một cây điều 30 năm tuổi (kg/cây/năm) là 2,58 kg N + 0,76 kg P 2 O 5 + 1,26kg K 2 O trong đó  quả  và hạt hấp thụ  1,13 kg N + 0,35 kg  P 2 O 5 + 0,46 kg  K 2 O (Mohapatra  và  cộng  sự,  1982). Hàm  lượng  N,  P,  K qua phân tích lá cây điều ở Ấn Độ là: trước khi ra quả 1,41% N; 0,09% P; 0,63% K và sau khi ra quả 1,49% N; 0,12% P; 0,79% K  (Kumar và cộng sự, 1982).

Kết quả nghiên cứu ở các nước trồng điều nổi tiếng (Ấn Độ, Brazil, Tanzania) đều  khẳng định cây  điều phản ứng tốt với phân bón, đặc biệt với đạm và lân. Trong khi với kali, các kết quả không rõ và chưa có các nghiên cứu sâu. Trung tâm Nghiên cứu Quốc gia về cây điều ở Karnataka (Ấn Độ) đã xác định công thức phân bón hợp lý cho cây điều (g/cây/năm): năm thứ nhất 170 gN – 40 gP 2 O 5– 40 gK 2 O, năm thứ hai 350 gN – 80 gP 2 O 5 – 80 gK 2 O, năm ba và năm thứ tư trở đi 500 gN – 125 gP 2 O 5 – 125 gK 2 O, từ 15 - 20 năm 750 gN – 250 gP 2 O 5 – 250 gK 2 O, lượng phân được chia đều cho hai lần bón vào đầu và cuối mùa mưa khi đất có độ ẩm thích hợp nhất.Theo  Mathew  Thomas  (1982),  trong  năm  thứ  nhất  cần  bón một lượng 84 gN – 42 gP 2 O 5 – 42 gK 2 O (g/cây/năm) và tăng gấp đôi trong năm thứ hai, cây trưởng thành bón một lượng 250 gN –125gP 2 O 5  – 125gK 2 O (g/cây/năm), những cây cho năng suất nhiều hơn có thể tăng tới 500 g N/cây/năm.

Theo Package of Practices for cashew ICAR, Kumar (1982), bón phân cụ thể cho cây điều như sau: năm thứ nhất 100 gN – 80 gP 2 O 5 , năm thứ hai 200 gN – 120 gP 2 O 5 – 120 gK 2 O, năm thứ ba 400 gN – 120 gP 2 O 5 – 120 gK 2 O, năm thứ tư trở đi 500 gN – 120gP 2 O 5 – 120 gK 2 O (g/cây/năm), một năm chia làm hai lần bón. Lần bón một vào tháng 5, 6 và lần bón hai vào tháng 9, 10.

Những kết quả nghiên cứu trong nước đã đưa ra khuyến cáo liều lượng N + P 2 O 5 + K 2 O bón cho cây điều (g/cây/năm): năm thứ nhất 60+20+20; năm thứ hai 125+30+40; năm thứ ba 200+40+60; từ  năm  thứ  tư  trở  đi  250+50+75  (Hoàng  Chương,  Cao  Vĩnh  Hải, 1998; Đường Hồng  Dật,  1999).  Phân  bón  cho  cây  điều  giai  đoạn kiến  thiết  cơ  bản  (KTCB)  và  cây  điều  kinh  doanh  N,  P 2 O 5 ,  K 2 O-g/cây/năm:  năm  thứ  nhất  100-150,  100-150,  60-80;  năm  thứ  hai 200-250,  200-250,  100-150;  năm  thứ  ba  300-350,  300-350,  150-200;  từ  năm  thứ  tư  trở  đi  500-1200,  250-600,  250-600  (Nguyễn Xuân  Trường  &  cộng  sự,  2000).  Tuy  nhiên,  hiện  trạng  bón  phân cho cây điều ở các vùng trồng điều rất khác nhau nhưng luôn thấp hơn  mức  khuyến  cáo,  thậm  chí  nhiều  vườn  điều  không  được  bón phân, vì vậy năng suất điều bình quân còn khá thấp. Một số kết quả nghiên cứu về ứng dụng phân bón lá và chất điều hòa sinh trưởng cũng đã được một số tác giả nghiên cứu, đạt được những kết quả có giá trị bước đầu trên một số giống điều: Nguyễn Văn Uyển (1999), Lê Văn Tri (2000), Phạm Văn Côn (2003). 

Các  kết  quả  nghiên  cứu  trên  đây  đã  đóng  góp  tích  cực  cho chương trình phát triển cây điều ở Việt Nam trong thời gian qua, tuy nhiên những khuyến cáo về liều lượng phân bón còn mang tính đại trà,  chưa  gắn  với  từng  vùng  sinh  thái  vốn  có  những  đặc  thù  khác nhau về điều kiện đất đai, giống và những tiến bộ mới trong kỹ thuật canh tác.

Trong  giai  đoạn  2002-2010,  Viện  KHKTNN  miền  Nam  đã thực hiện những nghiên cứu quy mô hơn về phân bón cho cây điều, đề tài nhánh: “Nghiên cứu quy trình kỹ thuật bón phân cân đối cho cây điều trên đất đỏ và đất xám vùng Đông Nam bộ” thuộc đề tài cấp Nhà nước KC.06.04.NN (Phạm Văn Biên, Nguyễn Thanh Bình và ctv); Đề tài: “Nghiên cứu chọn tạo giống điều và xây dựng biện pháp kỹ thuật sản xuất tiên tiến thích hợp cho các vùng trồng điều chính” (Đỗ Trung Bình, Nguyễn Tăng Tôn, Đặng Đức Hiền, 2010). Các  đề  tài  trên  đã  được  nghiệm  thu,  những  kết  quả  dưới  đây  chỉ giới thiệu phần nghiên cứu về dinh dưỡng cho cây điều.